विरुद्धार्थी शब्द (Antonyms)
एखाद्या शब्दाच्या उलट अर्थाचा दुसरा शब्द म्हणजे ' विरुद्धार्थी शब्द ' होय.
विरुद्धार्थी शब्द लिहिताना दोन शब्दांमध्ये फुलीचे ( x ) चिन्ह देतात.
पुढील वाक्ये नीट वाचा व अधोरेखित शब्दांकडे लक्ष द्या.
१) ताईचे दप्तर जुने झाले होते, म्हणून आईने तिला वाढदिवसाला नवे दप्तर भेट दिले.
२) आत्ताच ऊन होते आणि लगेच सावली झाली.
१) ' जुने ' या शब्दाच्या अर्थाच्या विरुद्ध अर्थाचा शब्द ' नवे ' हा आहे.
२) ' ऊन ' या शब्दाच्या अर्थाच्या विरुद्ध अर्थाचा शब्द ' सावली ' हा आहे.
विरुद्ध याचा अर्थ नेमका उलट अर्थ होय.
१) जुने x नवे
२) ऊन x सावली
पुढे पाहूया विरुद्धार्थी शब्द.
"अ"
| शब्द | विरुद्धार्ती शब्द |
|---|---|
| अर्थ | अनर्थ |
| अनाथ | सनाथ, पोरका |
| अमर | मर्त्य |
| अटक | सुटका |
| अनुकूल | प्रतिकूल |
| अबोल | बोलका |
| अलीकडे | पलीकडे |
| अळणी | खारट |
| अजरामर | नाशिवंत, नश्वर |
| अध्ययन | अध्यापन |
| अपमान | सन्मान |
| अंधार, काळोख | प्रकाश, उजेड |
| अंथरूण | पांघरूण |
| आधी | नंतर |
| आदर | अनादर |
| आवड | नावड |
| आज | उद्या, काल |
| आत | बाहेर |
| आस्तिक | नास्तिक |
| आवडते, लाडके | नावडते |
| आशा | निराशा |
| आधार | निराधार |
| आरंभ, सुरुवात | शेवट |
| आठवणे | विसरणे |
| आग्रह | अनाग्रह, दुराग्रह |
| आनंद | दुःख |
| आशीर्वाद | शाप |
| आवश्यक | अनावश्यक |
| आदिम | अंतिम |
| आकलनीय | अनाकलनीय |
| ओळखीचे | अनोळखी |
| ओले | सुके, कोरडे |
"इ"
| इवले | प्रचंड |
| इकडे | तिकडे |
| इथली | तिथली |
| इमानी | बेइमान |
| इलाज | नाईलाज |
| इहलोक | परलोक |
"उ"
| उपकार | अपकार |
| उगवणे | मावळणे |
| उदय | ह्रास |
| उतरण | चढण |
| उपाय | निरुपाय |
| उदार | कंजूष |
| उजवा | डावा |
| उग्र | सौम्य |
| उष्ण | थंड, शीतल |
| उच्च | नीच |
| उचित | अनुचित |
| उपकार | अपकार |
| उन्नती | अवनती |
| उत्कर्ष | अपकर्ष |
| उघड | गुप्त |
| उदय | अस्त |
| उलट | सुलट |
| उत्साह | निरुत्साह, मरगळ |
| उगवती | मावळती |
| उजेड | काळोख |
| उभे | आडवे |
| उत्तीर्ण | अनुत्तीर्ण |
| उंच | सखोल, बुटका, ठेंगू, सखल |
| ऊन | सावली |
"क"
| कडक | नरम |
| कबूल | नाकबूल |
| कमी | जास्त, पुष्कळ |
| कळत | नकळत |
| कठीण | मृदू |
| कच्चे | पक्के |
| कडू | गोड |
| कबूल | नाकबूल |
| कडक | नरम |
| कच्चा | पक्का |
| कळस | पाया |
| कर्कश | मधुर, संजुल |
| कमकुवत | भक्कम |
| कल्याण | अकल्याण |
| कष्टाळू | कामचोर |
| कायदेशीर | बेकायदेशीर |
| काळोख | प्रकाश, उजेड |
| काळे | पांढरे, सफेद |
| कोरडे | ओले |
| कोवळे | राठ, निबर, जून |
| किमाल | कमाल |
| कीव | राग |
| कीर्ती | अपकीर्ती |
| कौतुक | निंदा |
| क्रूर | प्रेमळ, मायाळू, दयाळू |
| कृतज्ञता | कृतघ्नता |
| कृतज्ञ | कृतघ्न |
| कृपा | अवकृपा |
| कृत्रिम | नैसर्गिक, स्वाभाविक |
| कृश | स्थूल |
“ख”
| खरेदी | विक्री |
| खरे | खोटे |
| खाली | वर |
| खोली | उंची |
| खोल | उथळ |
| खोटेपणा | खरेपणा |
| खुश | नाखूष |
| खूप | कमी |
| खिन्न | प्रसन्न्न |
“ग”
| गच्च, गर्द, दाट | विरळ |
| गरम, उष्ण | थंड, गार |
| गरीब | श्रीमंत |
| गरिबी | श्रीमंती |
| गर्व | विनय |
| गुलामी | स्वातंत्र्य |
| गुरु | शिष्य |
| गुण | दोष |
| गोड | कडू |
| गोरा | काळा |
| ग्राहक | विक्रेता |
| ग्राह्य | त्याज्य |
"घ"
| घन | द्रव |
| घट्ट | सैल, पातळ |
| घाऊक | किरकोळ |
| घाणेरडा | स्वच्छ |
"च"
| चढणे | उतरणे |
| चढून | उतरून |
| चढ | उतार |
| चढाई | माघार |
| चपळ | मंद |
| चविष्ट | बेचव |
| चल | अचल |
| चारित्र्यवान | चारित्र्यहीन |
| चिमुकले | अवाढव्य, प्रचंड |
| चूक | बरोबर |
| चिंताग्रस्त | चिंतामुक्त |
| चांगला | वाईट |
| चोर | साव |
" छ "
| छोटी | मोठी |
| छोटेसे | मोठेसे |
" ज "
| जर | तर |
| जहाल | मवाळ |
| जमा | खर्च |
| जड | हलके |
| जय | पराजय |
| जमा | खर्च |
| जन्म | मृत्यू |
| जलद | हळू |
| जगणे | मरणे |
| जवळची | लांबची |
| जबाबदार | बेजबाबदार |
| जास्त | कमी |
| जाणे | येणे |
| जागृत | निद्रिस्त |
| जागरूक | निष्काळजी |
| जिवंत | मृत |
| जिंकणे | हरणे |
| जीत | हार |
| जुने | नवे |
| जेवढा | तेवढा |
| जोश | कंटाळा |
" त "
| तहान | भूक |
| तरुण | म्हातारा |
| ताजे | शिळे |
| ताजी | शिळी |
| तारक | मारक |
| ताल | बेताल |
| तारक | मारक |
| तीक्ष्ण | बोथट |
| तीव्र | सौम्य |
| तीक्ष्ण | बोथट |
| तिरपा | सरळ |
| तिरके | सरळ |
| तेजी | मंदी |
| तेजस्वी | निस्तेज |